کاربردهای هیدروکسید سدیم

سود پرک که در صنعت با نام‌هایی مانند سود سوزآور، کاستیک سودا (Caustic Soda) یا هیدروکسید سدیم (Sodium hydroxide) شناخته می‌شود، ماده‌ای شیمیایی با فرمول NaOH و خاصیت قلیایی (بازی) است. چگالی این ماده شیمایی سفید رنگ در حدود 2.13 و نقطه ذوب آن چیزی در حدود 1390 درجه سانتی‌گراد (2534 درجه فارنهایت) است.

سود پرک ماده اولیه و پایه برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی بوده و بیشترین کاربرد آن در صنایع سلولزی و تولید کاغذ است. این ماده دی اکسید کربن و رطوبت هوا را با سرعتی بالایی جذب می‌کند. از طرف دیگر، با سرعت بالایی در گلیسیرین، الکل و آب حل شده و محلول‌های آبی تشکیل می‌دهد.



تاریخچه تولید سود پرک چیست؟

تاریخ دقیق و مشخصی برای زمان اختراع و تولید این ماده برای اولین بار وجود ندارد؛ اما برخی از مورخان بر این باور هستند که اولین بار استفاده از آن به اواخر قرن سیزدهم باز می‌گردد.

از سوی دیگر، یکی از بزرگان یمن در کتاب خود که در مورد اختراعات مختلف صنعتی بود، از فرآیند تولید سود پرک به عنوان یکی از مراحل ساخت صابون یاد می‌کند. در سال 1791 میلادی توسط یک شیمیدان فرانسوی به طور انبوه تولید شد. امروزه، در قرن بیستم، یکی از روش‌های تولید این ماده، الکترولیز نمک طعام NaCl (سدیم کلرید) است.






مشخصات ظاهری سود پرک چیست؟

مشخصات ظاهری سود پرک

این ماده نوعی کالای صادراتی است که به دو صورت مایع و جامد تولید شده و درآمد و سود ارزی بالایی برای صادرکنندگان به همراه دارد. ویژگی‌های سود پرک جامد به صورت زیر است:

-کریستالی
-غیرفرار
-شفاف
-سفید
-بی بو
-بسیار خورنده
-سمی




از ویژگی‌های دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

به سرعت در آب حل شده و محلول‌های آبی تشکیل می‌دهد.
رطوبت هوا را به سرعت جذب می‌کند. واکنش جذب رطوبت هوا توسط این ماده بسیار گرمازا بوده و باعث پاشیده شدن آب به اطراف می‌شود؛ بنابراین هنگام کار با آن بهتر است از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنید.
نمونه جامد آن به اشکال مختلفی مانند پودر، گرانول و پولک تولید می‌شود. در این میان، گرانول‌ها معمولا خلوص بالاتری دارند و به همین دلیل در صنایع حساس‌تری مانند داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.




مشخصات فنی و فیزیکی سود پرک چیست؟



مشخصات فیزیکی و فنی سود پرک که توسط صنایع مختلف تولید می‌شود به شرح زیر است:

نام علمی: سدیم هیدروکسید
نام تجاری: سود سوزآور
فرمول شیمیایی: NaOH
وزن مولکولی: 40 گرم بر مول
چگالی: 2.13 گرم بر سانتی متر مکعب
میزان حلالیت در آب: حدود 109 گرم در 100 میلی لیتر آب در دمای 20 درجه سانتی‌گراد (68 درجه فارنهایت)
نقطه جوش: 1390 درجه سانتی‌گراد (2534 درجه فارنهایت)
نقطه ذوب: 310 درجه سانتی‌گراد (591 درجه فارنهایت)
محلول در: آب، گلیسیرین، الکل و متینول




خواص شیمیایی سود پرک چیست؟



سود پرک با مواد مختلفی از جمله موارد زیر واکنش شیمیایی می‌دهد:

برخی فلزات مانند آلومینیوم که در نهایت باعث تولید گاز هیدروژن می‌شود.
دی اکسید گوگرد که در نهایت اثر گازهای سمی و مضر مانند HS2 و SO2 را که معمولا در فرآیند سوزاندن زغال سنگ به دست می‌آیند، از بین می‌برد. در نتیجه سود پرک می‌تواند از انتشار این گازهای سمی در جو جلوگیری کند.





مصارف سود پرک چیست؟

آیا می‌دانید کاربردهای متنوع سود پرک چیست؟ در ادامه مقاله به بررسی فواید و کاربردهای این ماده شیمیایی در صنایع مختلف خواهیم پرداخت.





کاربرد سود پرک در صنعت نساجی

در صنعت نساجی برای رنگرزی الیاف مصنوعی مانند الیاف پلی استر و نایلون به کار برده می‌شود. همچنین در فرآوری کتان نیز کاربرد دارد.
تولید مواد غذایی

سودای هلو که سود پرک در تولید آن نقش دارد، برای تولید نوعی چوب نمک به کار برده می‌شود که این نمک برای تهیه خرده نان، فرآوری زیتون، پوست کندن گوجه فرنگی و سایر میوه‌ها، تهیه کنسرو و پوست کندن سیب زمینی استفاده می‌شود. از دیگر فواید جوش شیرین که از سود پرک به دست می‌آید، می‌توان به جلوگیری از رشد کپک‌ها و باکتری‌های مواد غذایی و در نتیجه کمک به جلوگیری از فساد آن‌ها اشاره کرد.





از دیگر کاربردهای هیدروکسید سدیم در صنایع غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-صنعت شیر
-تولید شکلات
-بسته بندی محصولات
-تولید رشته فرنگی
-تولید نوشیدنی
-تولید شکر
-تولید کارامل
-شستن میوه‌ها و سبزیجات




داروسازی و پزشکی

سود پرک در داروسازی

خوب است بدانید که از سود سوز آور برای تولید بسیاری از داروها مانند آسپرین، مسکن، داروهای ضد انعقاد و برخی دیگر از محصولات این چنینی استفاده می‌شود.




استخراج آلومینیوم

این ماده به عنوان یک ترکیب قلیایی (بازی یا ضد اسیدی) برای آبکاری قطعات آلومینیومی به کار برده می‌شود. برای حل کردن سنگ معدن بوکسیت و در نتیجه به دست آوردن رسوب اکسید آلومینیوم یا آلومینا نیز از آن استفاده می‌شود.





سود پرک در کاغذ سازی

بیشترین موارد استفاده از سود پرک در صنایع سلولزی یا کاغذسازی است. از سود پرک در فرآیندهایی مانند ساخت خمیر کاغذ، سفید کردن خمیر، تصفیه آب و حذف جوهر از کاغذ بازیافتی استفاده می‌شود.



از دیگر مصارف هیدروکسید سدیم در این صنعت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش PH فرآیند تخمیر الیاف کاغذ
جداسازی الیاف سلولزی از لیگنین
تولید خمیر کاغذ
تجزیه چوب
صاف کردن و جلا دادن الیاف کاغذ
بهبود کیفیت الیاف کاغذ آسیاب شده
سفید کردن الیاف قهوه‌ای

تولید سلفون و ابریشم مصنوعی

سود سوز آور برای افزایش درخشندگی و استحکام سلولز استفاده می‌شود. از این سلولز فرآوری شده برای تولید ویسکوز استفاده می‌شود که در تولید الیاف مصنوعی مانند سلفون و ابریشم به کار می‌رود. تولید این الیاف در مراحل متفاوت فرآیند تولید ویسکوز، مستلزم استفاده از سود پرک است.
تولید صابون و مواد شوینده

سود پرک در تولید صابون

تولید مواد شوینده و صابون یکی دیگر از صنایعی است که این ماده در آن کاربرد زیادی دارد. در این صنعت از سدیم هیدروکسید در فرآیندی استفاده می‌شود که طی آن چربی‌ها، روغن‌های گیاهی و فونداسیون‌ها به صابون تبدیل می‌شوند.

تولید سفید کننده

سفید کننده‌هایی که از سود پرک تهیه می‌شوند، نسبت به سایر سفیده کننده‌ها، به مقدار بیشتری در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. به طور کلی، از این سفیده کننده‌ها برای کنترل کپک و قارچ و از بین بردن چربی استفاده می‌شوند.

صنعت شیشه

خاکستر هیدروکسید سدیم را می‌توان در بسیاری از صنایع از جمله شیشه سازی، تولید فسفات و سیلیکات استفاده کرد.





کاربرد سود پرک در فرآیندهای شیمیایی

به عنوان ماده اولیه در تولید بسیاری از محصولات شیمیایی از جمله موارد زیر نیز کاربرد دارد:

تولید مواد پلاستیکی
تولید چسب
تولید حلال
تولید علف کش
تولید رنگ و جوهر
تولید مواد پوششی




صنعت چرم

کاربرد سود پرک در صنعت چرم

از سدیم هیدروکسید و سولفید سدیم در قسمت داخلی پوست گوسفند و بره در کارخانه‌های چرم سازی استفاده می‌شود. این ترکیبات نام برده شده، به پوست حیوانات نفوذ کرده و در نهایت ریشه یا فولیکول‌های مو را مورد هدف قرار می‌دهد؛ به این ترتیب پشم و مو به راحتی از پوست جدا می‌شوند.




پتروشیمی و پالایشگاه

اکتشاف نفت، تولید و فرآوری گاز طبیعی و نفت از جمله دیگر کاربردهای رایج برای هیدروکسید سدیم به شمار می روند.
تولید سوخت و انرژی تجدیدپذیر

سود پرک در تولید پیل‌های سوختی و همچنین در تولید رزین‌های اپوکسی که در تولید توربین‌های بادی کاربرد دارند، استفاده می‌شود. از سوی دیگر، این ماده شیمیایی برای تنظیم PH هنگام تولید متیل سدیم و در نهایت برای تولید بیودیزل و بیواتانول به کار برده می‌شود.


کاربرد سودپرک در تصفیه آب و فاضلاب


سفید کننده یا هیپوکلریت سدیم نوعی ضدعفونی کننده است که در فرآیند تولید آن از خواص هیدروکسید سدیم استفاده می‌شود. از طرفی دیگر، این ماده شیمیایی برای حذف فلزات سنگین و کنترل اسیدیته آب در تصفیه خانه و سیستم آب و فاضلاب استفاده می‌شود.



از دیگر صنایعی که سود پرک در آن‌ها استفاده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-صنعت سرامیک
-صنعت الکل
-صنعت خودروسازی
-خنثی کردن اسید باتری
-شستشوی تانکرهای سوخت و نفت
-صنعت بازیافت لاستیک
-آبکاری فلزی
-شستشوی مخازن و لوله‌ها
-صنعت حفاری
-تولید نشاسته
-صنعت کارتن سازی
-صنعت چربی
-تعیین غلظت اسیدهای مختلف در آزمایشگاه
-صنعت آرایشی و بهداشتی



کاربردهای سود پرک در شستشوی‌های خانگی

در خانه و صنعت نیز برای شستشو از این ماده استفاده می‌شود. توصیه می‌کنیم قبل از شروع کار با این ماده شیمیایی، از تجهیزات ایمنی مانند ماسک، دستکش و عینک استفاده کنید تا سلامتی خود را به خطر نیندازید. روش استفاده از سود پرک برای شستشوی نقاط مختلف به صورت زیر است:

شستشوی لوله‌های سینک: 1 کیلوگرم سود پرک جامد پولکی را در سینک ریخته و سپس شیر آب را باز کنید. این ماده به سرعت با آب واکنش نشان داده و لوله‌ها را به خوبی تمیز می‌کند.
شستن فیلتر هود آشپزخانه: برای از بین بردن چربی موجود در فیلتر هود آشپزخانه می‌توانید مقداری از آن را در یک کاسه آب ریخته و سپس فیلتر هود را در این مخلوط قرار دهید. سود پرک یک چربی‌زدای قوی است؛ بنابراین می‌تواند به راحتی تمام ذرات چربی را از روی فیلتر هود پاک کند.


نکات ایمنی

نکات ایمنی سود پرک

با رعایت برخی نکات ایمنی در مورد نگهداری و استفاده از این ماده می‌توانید از حوادث غیر منتظره و ناگوار احتمالی جلوگیری کنید. در زیر به برخی از این نکات ایمنی اشاره می‌کنیم.

ذخیره سازی: در بسته بندی‌های کوچک در محیطی خنک، خشک، دارای تهویه مناسب و به دور از مواد معدنی و آلی به ویژه اسیدها نگهداری کنید.
نحوه استفاده از سود پرک: هنگام کار با آن از دستکش ایمنی، کفش بادوام، ماسک شیمیایی و لباس ایمنی استفاده کنید.
تجهیز کارگاه: برای تجهیز محیط کار و ارائه کمک‌های اولیه در اسرع وقت محلولی برای شستن چشم، دوش و برخی وسایل دیگر را در کارگاه داشته باشید. همچنین بهتر است کارگاه را به کپسول‌های آتش نشانی مجهز کنید تا از بروز هرگونه مشکلی مانند اشتعال جلوگیری کنید. اگرچه این ماده غیر قابل اشتعال است، اما در تماس با آب و برخی مواد دیگر حرارت بسیار بالایی تولید می‌شود که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.